Artis

Jaguar in Artis - Foto: Artis, Edwin Butter

Artis is de oudste dierentuin van Nederland. Het park is al meer dan 180 jaar oud. Er wonen honderden dieren, maar je kunt er ook veel leren over onzichtbare microben en over de sterren en planeten in ons heelal. Het Amsterdamse dierenpark heeft een savanne, een Vlinderpaviljoen en een apenhuis.

Elk jaar bezoeken meer dan een miljoen mensen de Amsterdamse dierentuin Artis. Als je bedenkt dat Artis al meer dan 180 jaar oud is, dan kun je uitrekenen hoeveel bezoekers er al zijn geweest. Heel veel ja! We moeten wel eerlijk zijn: in het begin trok de zoo van Amsterdam helemaal niet veel bezoekers.

Dat zit zo: Artis opende de poorten in 1838. Het was de eerste dierentuin van Nederland. Maar het begon heel klein en naast enkele dieren zoals apen, herten en papegaaien waren er vooral veel op sterk water gezette dieren, schelpen en gesteenten te zien. Niet heel erg spannend, maar de oprichters wilden zowel levende als niet-levende vormen van het dierenrijk dichter bij de burger brengen. En dan vooral de rijkere burgers. Want alleen als je veel geld kon betalen kon je de eerste jaren de dierentuin in. Je moest tien gulden per jaar betalen, dat is nu wel 120 euro. Dat konden toen maar weinig mensen betalen. Later mochten mensen voor 25 guldencent een dagje naar binnen; toen werd het steeds drukker in Artis.

Azatische olifanten in Artis - Foto: Artis, Amber Dekker

Natura Artis Magistra

Artis heet eigenlijk niet Artis. Artis heet voluit Koninklijk Zoölogisch Genootschap Natura Artis Magistra. Je begrijpt, zo’n naam onthoudt niemand. Dus dan maar liever Artis. Maar de lange naam zegt wel veel. Het is Koninklijk, dus goedgekeurd door de koning. Een Zoölogisch Genootschap is een organisatie die zich bezighoudt met dieren. En Natura Artis Magistra is Latijn en betekent ‘De natuur is de leermeesteres van de kunst en wetenschap’. Het park kreeg zo’n lange naam omdat de oprichters wilden dat de bezoekers dingen zouden leren, zodat ze goed met de natuur zouden omgaan. En dat kan nog steeds in Artis: je kunt er veel te weten komen over de dierenwereld en meteen ook een heel leuk dagje uit hebben!

Aquarium van Artis - Foto: Artis, Ronald van Weeren

Groot verblijf

In het begin bestond Artis uit heel veel kleine hokken met dieren. Later werden die hokjes, waarin de beesten niet gelukkig waren, vervangen door groter verblijven. De dieren kunnen daarin lekker rennen en vliegen. Zo zie je in het Vlinderpaviljoen honderden fladderende vlinders en ontdek je de mooiste tropische vissen in het grote aquarium. De giraffen delen een uitgestrekt savanneverblijf met zebra’s, struisvogels en springbokken.

In Lemurenland loop je tussen de halfapen. Toch is het niet gemakkelijk voor Artis om alle dieren een groot verblijf te geven. Artis ligt midden in de stad en er is geen ruimte om uit te breiden. Overal om het oude stadspark heen zie je grote huizenblokken staan. De Amsterdamse zoo moet telkens heel goed nadenken hoe ze ervoor kunnen zorgen dat de dieren voldoende ruimte hebben. Dat kan bijvoorbeeld door dieren samen te voegen in één verblijf of door minder dieren in het park te laten wonen. Gelukkig zijn er nog steeds leeuwen, olifanten en hyena’s in het park, en ook apen, leguanen, vleermuizen en vogels.

Dwergzijdeaapje in Artis - Foto: Artis, Edwin Butter

Miljarden microben

Naast veel dieren heeft Artis nog enkele bijzondere attracties. Zoals Micropia, waar je kennismaakt met voor het blote oog onzichtbare organismen, zoals bacteriën, virussen, algen en schimmels. Je ziet ze niet, maar ze zijn er wel! En ook jij zit er vol mee: alleen al jij hebt er meer dan honderdduizend miljard. In Micropia leer je er meer over.

In het Planetarium maak je een reis door de ruimte langs de maan, planeten en verre sterren, en in het zeeleeuwenverblijf zie je de dieren door grote ramen vlak langs je heen zwemmen. Voor je kleine broertje of zusje zijn er opstapjes gemaakt, zodat ze door het glas de lenige zeeleeuwen goed kunnen zien.

Jonge Grevy zebra op de savanne van Artis - Foto: Artis, Ronald van Weeren

Panda op pad

In Artis kun je ook lekker klimmen en klauteren, in de speeltuin bijvoorbeeld of op het spannende rotsklimpad. Als je over het paadje bij de olifanten wandelt, loop je tussen het water door. In het apenhuis en het ernaast gelegen vogelhuis kun je met een landkaart op zoek naar alle dieren die er leven. Schrik niet van kleine aapjes die vlak over je heen klimmen of van de vogels die over je hoofd scheren. Op de kinderboerderij van Artis wonen kippen, konijnen, schapen en biggetjes.

In totaal leven er in de Amsterdamse dierentuin ongeveer negenhonderd diersoorten. Ze hebben het er allemaal goed naar hun zin. Al probeerden sommige dieren wel te ontsnappen uit hun verblijf. Een rode vari ging eens op onderzoek uit. Het halfaapje werd teruggevonden in een parkeergarage in de buurt. En ook een kleine panda ging eens op pad. Het diertje verkende de omgeving toen een stuk dak van zijn hok was afgewaaid. Die panda, die werd teruggevonden in een boom wat verderop, weet nu ook hoe mooi Artis is.

Doe de Artis-test

1. Hoeveel kostte het allereerste entreekaartje van Artis?
2. Wat kun je zien in het Planetarium?
3. In welk jaar ging Artis open?
4. Welke taal is Natura Artis Magistra?
5. Waar werd de ontsnapte rode vari teruggevonden?

Antwoorden

1. 25 guldencent
2. Je kunt er de sterrenhemel zien, en alle planeten.
3. In 1838
4. Latijn
5. In een parkeergarage
Artis - Foto: Nationaal Archief, Jac. de Nijs, Anefo

Wil je meer lezen over de geschiedenis van Artis en andere dierenparken? Klik dan hier.